Datum: 4 maart 2024
Categorie: uitvaart
“Hé wat leuk, u heeft een therapiehond!” De kassière van de supermarkt lacht vrolijk naar mijn broer, die haar verbaasd aankijkt. Wim heeft een vorm van dementie. De laatste jaren is hij steeds verder weggezakt in zijn eigen wereld. Maar met Lola, mijn bordercollie, kan hij zelf naar de supermarkt. De afgelopen jaren heb ik haar getraind om hem te ondersteunen. Zodra hij zijn mandje neerzet gaat zij erbij zitten, zodat hij weet: oja, daar staan mijn boodschappen. Als iemand te dichtbij komt gaat Lola er tussen zitten. Het geeft mijn broer rust. Omstanders die zien dat hij een therapiehond bij zich heeft, gaan hem helpen, als hij is vergeten waar de doperwten staan.
Mijn liefde voor honden begon al toen ik drie was. Op de hoek woonde een politieman, die in een kennel achter zijn huis vijf herdershonden hield waar hij mee werkte. In het voetbalstadion liepen zij mee met de beveiliging, en moesten soms bijten op commando. Als ze na het werken weer thuiskwamen ging ik ze borstelen en knuffelen. In het weekeind mocht ik mee naar de training, achter op de brommer bij meneer Hoekendijk, met de hond achter me. Het was geweldig. Soms lieten ze tijdens de training een deurklink vallen, dat stelde dan een pistool voor. Zo leerde de hond om aan te geven: hé, die dief gooit zijn wapen weg!
Een paar jaar geleden ben ik bij DogsWork opgeleid tot therapiehondenbegeleider. Ik begon ermee toen ik zag wat Lola betekende voor mijn broer. Als hij niet uit zijn woorden kwam ging ze met haar snuit onder zijn hand om hem gerust te stellen. Als Wim opeens op straat ging lopen dreef ze hem weer de stoep op. Vanaf dat moment ben ik haar gaan trainen in het begeleiden van mensen met een vorm van dementie. Bij groepsmiddagen in een verpleeghuis of op een gesloten afdeling helpt Lola bij bewegingsoefeningen. Als ik een bal gooi haalt Lola hem op en legt hem op schoot bij mensen. Als ik zeg: ‘Allemaal de benen omhoog!’ loopt Lola eronderdoor. Soms gaat ze uit zichzelf bij iemand zitten. Dan vraag ik: ‘Goh, heeft u vroeger ook een hond gehad?’ Zo ontstaan spontane gesprekken.
Therapiehonden worden steeds vaker ingezet in de zorg, maar ik ben een van de eerste uitvaartbegeleiders die met therapiehonden werkt. Lieve, mijn Australian Shepherd, is net als Lola officieel gekeurd. Ze gaan mee naar uitvaarten, om mensen te ondersteunen die psychiatrische problemen hebben, of kampen met autisme of met een post-traumatisch stresssyndroom. Wanneer je opziet tegen een uitvaart kan een hond de drempel verlagen. Honden zijn een soort maatje. Ze oordelen niet en zitten rustig naast je. Dat biedt troost en vertrouwen. Stel dat je vader is overleden, maar je hebt last van paniekaanvallen. Dan kan een therapiehond zorgen dat je toch aanwezig kunt zijn.
Onlangs begeleidde ik een jongen met een dwangstoornis, die graag naar de uitvaart van zijn oma wilde. Hij reageerde sterk op kleurverschillen. De familiekamer overspoelde hem, want alles had een andere kleur, en al die kleuren moest hij dwangmatig aanraken. Lieve hielp hem met het reguleren van zijn emoties. Zodra hij met haar de kamer in liep moest hij op haar letten, waardoor hij werd afgeleid van alle triggers om hem heen.
Onlangs begeleidde ik een mevrouw met dementie bij het afscheid van haar man. Tijdens de dienst werd ze onrustig en begon te huilen. Ik zag dat Lola zachtjes haar voorpootjes op haar schoot legde. Mevrouw begon haar meteen te aaien. Dat lichamelijke contact zorgt dat mensen hormonen aanmaken, zoals oxytocine, endorfine en dopamine, waardoor mensen rustiger worden. En aanraking verlaagt de bloeddruk. Achteraf vertelde haar kleindochter dat oma het heel fijn had gevonden om de hond bij zich te hebben.
Binnen MEE., mijn psychologiepraktijk, zet ik mijn therapiehonden in bij rouwbegeleiding, wanneer mensen zijn vastgelopen in hun verdriet. Voor ik begin met therapie maken we kennis. Niet in de spreekkamer, maar lekker in de buitenlucht. Terwijl we met de hond lopen en haar een balletje toegooien komen de gesprekken vanzelf. Dat is fijn voor mensen die moeite hebben met praten, en zo kan ik zien welke hond het best bij iemand past. Lola maakt snel contact met ouderen, maar Lieve is pas een jaar oud en is gek op kinderen.
Wanneer iemand is vastgelopen in rouw, zit daar vaak veel meer achter. Je moet zien uit te filteren wat er precies aan de hand is. Honden spiegelen gedrag. Als ik zie dat Lola aan de riem gaat trekken, is dat een teken dat iemand niet in contact met de hond staat, maar in zichzelf is gekeerd. Dan vraag ik: ‘Wat zie je dat Lola nu doet?’ Dat zorgt voor bewustwording. Soms zeg ik: ‘Ga maar een stukje lopen en richt je energie op de hond.’ Het mooie is dat zo’n hond meteen op die aandacht reageert en gaat kwispelen. Dat geeft een gevoel van trots en draagt bij aan het zelfvertrouwen.
Bij slaapproblemen kun je met een hond gaan mediteren. Met kinderen en jongeren veel stress hebben doen we soms ademhalingsoefeningen met een bellenblaas, zo komt de ademhaling vanzelf tot rust. Zo'n hond vindt dat leuk, die gaat in die bellen happen. Zo wordt het wat speelser, en minder beladen. Een hond is geen tovermiddel, maar een waardevolle extra methode, voor iedereen die een steuntje in de rug kan gebruiken.
