blog

praktijkverhalen

therapiehonden als steun bij een uitvaart

“Hé wat leuk, u heeft een therapiehond!” De kassière van de supermarkt lacht vrolijk naar mijn broer, die haar verbaasd aankijkt. Wim heeft een vorm van dementie. De laatste jaren is hij steeds verder weggezakt in zijn eigen wereld. Maar met Lola, mijn bordercollie, kan hij zelf naar de supermarkt. De afgelopen jaren heb ik haar getraind om hem te ondersteunen. Zodra hij zijn mandje neerzet gaat zij erbij zitten, zodat hij weet: oja, daar staan mijn boodschappen. Als iemand te dichtbij komt gaat Lola er tussen zitten. Het geeft mijn broer rust. Omstanders die zien dat hij een therapiehond bij zich heeft, gaan hem helpen, als hij is vergeten waar de doperwten staan.

Lees verder

De geur van oliebollen

afscheid van een Feyenoord-fan

Datum: 21 december 2023
Categorie: uitvaart

afscheid van een Feyenoord-fan

Ken je dat? Je loopt ergens, er zweeft een geur je neus binnen en ineens ben je weer terug op een bepaalde plek, bij een bepaalde persoon, of in een bepaalde situatie. Dat heb ik met oliebollen. Zodra ik in december de zoete geur ruik denk ik aan een uitvaart die ik begeleidde, nu bijna drie jaar geleden.

Lees verder
afscheidsdienst

“Bij de uitvaart van mijn zus mocht ik niet spreken. Dat doet nog steeds pijn.”
“Toen mijn broer overleed stond ik niet op de kaart. Alsof ik er niet toe deed.”
Wanneer ik mensen begeleid bij het vormgeven van een uitvaart, komt er vaak oud zeer bovendrijven. Over een uitvaart waar iemand niet welkom was, geen rol kreeg of zich aan de kant geschoven voelde. Als rouw- en verlieskundige weet ik dat afscheid kunnen nemen van een dierbare voor iedereen belangrijk is. Het helpt bij de verwerking om tijdens een afscheid een herinnering te delen, een kaars te branden of met een gedicht de laatste eer te kunnen bewijzen. Maar in de praktijk krijgt niet iedereen die kans. De pijn die dat veroorzaakt blijft mensen soms een leven lang bij. Want een afscheid kun je nooit meer overdoen.

Lees verder

Het uitvaarttestament

je laatste wensen goed geregeld

Datum: 2 november 2023
Categorie: uitvaart

Je laatste wensen goed geregeld

Wat zou je doen als nog maar kort te leven zou hebben? Veel mensen hebben een bucketlist, vol dromen over verre reizen, nieuwe liefdes en nooit uitgevoerde plannen. Maar nadenken over je ideale uitvaart was lange tijd taboe, om de dood vooral niet uit te dagen. De laatste jaren komt daar gelukkig verandering in. Want als je je laatste wensen niet vastlegt, kun je voor vervelende verrassingen komen te staan.

Lees verder

Avond van troost

een moderne Molukse uitvaart

Datum: 6 oktober 2023
Categorie: uitvaart

Een moderne Molukse uitvaart

De geur van eau de cologne vult de ruimte. Her en der klinkt een snik. Handen glijden over het witgrijze haar van de overledene - een mooie, wijze Molukse dame, die op haar 93ste is overleden. Zo’n 25 familieleden zijn op deze zomeravond samengekomen in het woonzorgcentrum waar zij woonde, voor de Malam Penghiburan, ofwel de ‘avond van troost’.

Lees verder

Wie betaalt, bepaalt

over de (soms moeilijk) keuzes bij begraven

Datum: 12 januari 2022
Categorie: afscheid

keuzes bij begraven, een algemeen graf of een eigen graf

Kies ik voor cremeren of begraven? Dat is vaak het eerste wat mensen beslissen bij een uitvaart. Maar welke soorten graven zijn er eigenlijk? En wat gebeurt er als de grafrechten aflopen?

Lees verder

‘Ik doe toch wat ik zelf wil’

Afscheid van the Lady in Red

Datum: 16 november 2021
Categorie: afscheid

een islamitische begrafenis, rituele wassing met lotusblad

Het is een zonnige nazomerdag als we met zestig gasten samenkomen in een restaurant in Blaricum. Door de openslaande deuren stroomt het gezelschap het terras op. Glazen klinken, borrelhapjes gaan rond, er worden herinneringen opgehaald. Vandaag heffen haar kinderen, kleinkinderen en vrienden hier het glas op het leven van mevrouw Brouwer – ze is 82 jaar geworden. Ik kijk met voldoening rond. Dit is een mooi afscheid, net zo warm en ongedwongen als zij zelf.

Lees verder
een islamitische begrafenis, rituele wassing met lotusblad

Het is nog vroeg in de ochtend als er een bekend nummer oplicht op mijn telefoon: een hulpverlener uit de regio Rotterdam. Ze zegt: ‘Ik heb nu zo’n heftige casus.’ Het gaat om een overlijden van een meisje van 15. Een week geleden is ze vanuit een reguliere GGZ-instelling overgeplaatst naar een gespecialiseerde instelling, omdat ze suïcidaal is. In het gezin speelt een complexe dynamiek, want beide ouders hebben een beperking. Daardoor hebben alle kinderen een kras opgelopen en staan vanaf hun geboorte onder toezicht. De oudere broer is ook in een GGZ-instelling opgenomen. De jongste broer van dertien woont bij een pleeggezin. Aan de andere kant van de lijn klinkt een zucht. ‘Het is dramatisch. Heb jij tijd om de uitvaart te begeleiden?’

Lees verder

Baasje, word wakker!

De kracht die dieren kunnen geven bij rouw

Datum: 14 september 2021
Categorie: afscheid

kracht die dieren kunnen geven bij rouw

Kunnen dieren rouwen? Absoluut! Vooral honden zijn heel gevoelig voor veranderingen in hun omgeving en voor de stemming van mensen om hen heen. Dat merk ik deze zomer weer, wanneer ik de uitvaart verzorg van een jonge vijftiger. Hij heeft uitgezaaide kanker en zal nog maar kort leven. Zijn vrouw heeft mij gebeld om kennis te maken. Het paar heeft twee kinderen van rond de 20. Ik ga meteen langs, om alvast wat te kunnen vertellen en overleggen, zodat alles niet pas na vaders dood in een keer op hun bordje komt.

Lees verder
ontspannen afscheid nemen

Zomer 2021, mijn telefoon licht op. Het is bea, een bekende uit Rotterdam. Simon, haar partner, is overleden. ‘Antoinette, zou jij willen komen? Jij begrijpt hoe hecht onze band was. We willen niet koud samenkomen in een mortuarium. Dit afscheid heeft liefde nodig.’

Lees verder
Als je ouders alles bewaren

Ik sla mijn autoportier dicht en loop naar een vrijstaande woning. Voor de garage staan hoge pakken kranten, doorweekt van de regen. Ik ben gebeld door Bart omdat zijn vader is overleden. Hij geeft het adres op van de overburen, waar hij wacht met zijn moeder. Als ik aankom blijkt moeder volkomen verward. Ze heeft twee verschillende schoenen aan en beent ontredderd heen en weer, met haar handtas stijf onder haar arm geklemd. Ze is slechtziend en vertoont kenmerken van dementie. We maken kennis en ik leg uit dat ik echt even bij meneer moet kijken. ‘Nou’, zegt Bart, ‘Dat wordt een probleem. Ik weet niet of je wel het huis in kan.’

Lees verder

Sopje erover en door

rouw op de werkvloer

Datum: 30 april 2021
Categorie: afscheid

Rouw op de werkvloer

Op het kantoor van een vriendin overlijdt een collega in zijn slaap. Ibrahim, een gezonde man van 54. De hele afdeling is in shock. Op zijn bureau wordt een rouwhoekje ingericht en er wordt gezamenlijk online naar de uitvaart gekeken. Ibrahim heeft een jaar lang een groot IT-project geleid. De volgende dag gaat zijn team weer aan de slag met een nieuwe manager. Niemand praat meer over Ibrahim. Alsof ze niet een jaar lang elke dag samen hebben gebuffeld en gelachen. Alsof er niets is gebeurd. Mijn vriendin heeft het er moeilijk mee. Ze zegt: ‘Ik heb zijn vrouw een persoonlijke brief gestuurd en ik ben naar de condoleance geweest. Wat kan ik verder nog doen?’

Lees verder

Moeders geluksdubbeltjes

de kracht van rituelen

Datum: 23 maart 2021
Categorie: rituelen

Moeders geluksdubbeltjes, de kracht van rituelen

Veel mensen denken bij een uitvaartbegeleider aan iemand die een kist regelt en een aula boekt. Dat is voor mij nooit de hoofdzaak geweest. In de week dat je met een familie meeloopt ben je er echt voor ze. Je sleept ze er doorheen. Rouwbegeleiding vind ik nog steeds het mooiste aspect van mijn vak.

Lees verder
Als je je baby verliest tijdens de zwangerschap

Het is een koude dag, begin januari. Ik sta voor het huis van twee jonge veertigers. Vandaag breng ik ze de as van hun zoontje, dat na 22 weken is overleden in mama’s buik. De ouders zijn elkaars grote liefde en dit was hun eerste zwangerschap. De komende tijd zal ik hun rouwproces begeleiden. In de hal pakt moeder de urn aan. Ze vertelt dat haar hele wereld is ingestort. ‘We kwamen thuis uit het ziekenhuis en het was zo raar stil in huis. We zaten naast elkaar op de bank en ik dacht: wat moeten we nu?’

Lees verder

Geen polonaise

Afscheid in intieme kring

Datum: 12 februari 2021
Categorie: afscheid

Afscheid in intieme kring

In oktober 2019 word ik gebeld door een man van een jaar of zestig met een Haags accent die zegt: ‘Ik ga dood en ik wil vast mijn uitvaart bespreken.’ Hij is heel rechtdoorzee, ik voel meteen een klik. Ik rijd naar hem toe, hij woont in de buurt. Hij vertelt dat hij een vorm van kanker heeft en volop behandelingen krijgt, maar dat het niet lang meer zal duren. ‘Volgens de artsen heb ik nog een maand of drie, vier.’ Samen met zijn vrouw bespreken we wie hij is en wat zijn wensen zijn. Als iemand ziek is ga ik daar altijd op in. Wat is er aan de hand, wat is er allemaal gebeurd, ook op emotioneel vlak. Ik wil weten hoe iemand zich voelt bij zijn of haar ziekte. Als mensen mij bellen is er vaak een vorm van acceptatie en is iemand klaar om zich voor te bereiden op de dood. Willem blijkt er vooral nuchter onder. ‘Dit is gewoon het einde van mijn leven.’

Lees verder

Als je niemand meer hebt

De ethiek van een eenzaam afscheid

Datum: 7 december 2022
Categorie: afscheid

De ethiek van een eenzaam afscheid

2018, 30 december. Mijn voetstappen klinken hol in de lege gang van het uitvaartcentrum. Ik rijd de kist naar de crematieruimte, lever het papierwerk in en bedank mijn collega's. Het portier van mijn auto is al een beetje vastgevroren. Ik schuif achter het stuur en begin te huilen.

Lees verder
Euthanasie, tussen verdriet en opluchting

De bel gaat, het is de huisarts. In zijn tas zit een krachtig slaapmiddel, waarmee hij David straks in diepe rust zal brengen. Vervolgens zal een spierverslapper zorgen dat zijn hart na 54 jaar stopt met kloppen. David heeft me gevraagd om aanwezig te zijn. Weken eerder heeft hij me verteld dat hij er niet op vertrouwt dat zijn euthanasie ook echt voltrokken zal worden. Hij is bang dat een van zijn kinderen in alle emotie roept: ‘Nee pa, dit wil ik niet!’ Hij zegt: ‘Jij moet het regelen als iemand zijn kont tegen de krib gooit.’

Lees verder

Het rouwproces van dementie

Mijn neef vergeet steeds meer

Datum: 26 oktober 2022
Categorie: rouwproces

Het rouwproces van dementie

Ping! Spitsuur in de familieapp. Er is iemand jarig, de felicitaties stromen binnen. Mijn neef Freek reageert met een smiley: ‘Mooi, want Ajax heeft ook gewonnen!’
Als iemand dement wordt, kan de omgeving van zo’n persoon dat merken aan subtiele veranderingen, veelal in gedrag. Thuis zijn de tekenen van dementie doorgaans al langer duidelijk. Mensen schrijven dingen op als geheugensteuntje. Dingen die worden vergeten worden gaandeweg overgenomen door partners. Daar is op zich niets mis mee. Het hoort een beetje bij het ouder worden. De een is hier goed in, de ander daarin, en zo houd je elkaar in balans. Maar soms is er meer aan de hand dan onschuldige vergeetachtigheid. In Nederland hebben zo’n 270.000 mensen een vorm van dementie. De aanloop naar de diagnose is een moeilijk proces, waarin pijn en emoties een grote rol spelen. Op dat moment begint eigenlijk al het afscheid nemen, en het rouwen. Bij mijn neef is dat proces al een jaar of vijf gaande. Hij is 70 en topfit. Maar voor dingen die hij niet meer begrijpt is een soort angst ontstaan, en die gaat hij uit de weg. Stukje bij beetje worden hem dingen uit handen genomen. Hij heeft altijd als accountant gewerkt, maar kan nu geen formulier meer invullen.

Lees verder

Van zwijgen naar erkenning

Rouwen om een doodgeboren baby

Datum: 21 september 2022
Categorie: afscheid

Rouwen om een doodgeboren baby

Toen ik in Gent een opleiding volgde als rouw- en verlieskundige, studeerde ik af op de uitvaart van foetussen. Ik was heel gepassioneerd over het onderwerp, maar ik had nog niet in de gaten dat dit onderzoek ook belangrijk was voor mijzelf. In 1993 was ik zwanger van een tweeling. Een van de twee kindjes heeft het niet gered en is in mijn buik overleden. Behalve de verloskundige tijdens de bevalling was er geen begeleiding. Een dood kind, daar sprak je niet over.

Lees verder

‘Antoinette, Milan is overleden.’

Rouwbegeleiding in de klas

Datum: 19 augustus 2022
Categorie: afscheid

Rouwbegeleiding in de klas

Op een zondagmiddag in de lente rijden een vader en moeder met twee jongens naar een winkelcentrum. Ze hebben nieuwe schoenen nodig.Tijdens de terugreis krijgen ze een auto-ongeluk, omdat een automobilist op ze inrijdt. Moeder is zwaargewond en vader lichtgewond. Milan van bijna negen overlijdt kort daarna in het ziekenhuis. Sven, de zoon van tien, is zwaargewond. De artsen vrezen voor zijn leven.

Lees verder
Afscheid nemen van de vader die je heeft mishandeld

Zodra er iemand overlijdt komt het verleden tot leven. Nabestaanden blikken terug op het leven van de overledene, en op het onderlinge contact. Wanneer er wordt stil gestaan bij wat die relatie heeft gebracht, wordt soms ook duidelijk wat die heeft gekost.

Lees verder
De pijn van samengestelde gezinnen, over ideale zonen en zwarte schapen

Uitvaarten zijn vaak een afspiegeling van de tijdgeest. 38 % van de huwelijken eindigt tegenwoordig in een echtscheiding. Bij een overlijden in samengestelde gezinnen komt vaak oud zeer naar boven, en dat heeft invloed op alle generaties. Als de emoties hoog oplopen probeer ik nabestaanden voor te houden dat zij één gedeeld belang hebben: een mooi en waardig afscheid. Maar dat moet je elkaar wel gunnen.

Lees verder
uitvaart in corona tijd

Het is dinsdagmiddag, 7 april. Er komt een appje binnen van het bestuursteam corona. Ik neem deel als voorzitter van de Branchevereniging Gecertificeerde Nederlandse Uitvaartondernemingen (BGNU). In het team zitten professionals van de Landelijke Vereniging van Crematoria (LVC), de Landelijke Organisatie van begraafplaatsen (LOB), Nardus (samenwerkende uitvaartorganisaties) en een arbo-coördinator. Wij staan voortdurend in contact met het RIVM, de GGD en BiZa, en vertalen hun richtlijnen in concreet beleid voor de uitvaartbranche.

Lees verder
afscheid nemen als je autisme hebt

'Ik wil mama nooit meer zien!'
Niels kijkt me kwaad aan. Ruw schuift hij de keukenstoel aan de kant en stormt naar zijn kamer. Twee dagen geleden is zijn moeder overleden bij een brand in haar woning. Het woord ‘dood’ kent hij wel, maar wat het precies inhoudt begrijpt hij niet helemaal. Niels is 19 en heeft een vorm van autisme.

Lees verder

Echte uitvaartbegeleiders huilen niet

Afscheid van een vriend

Datum: 7 februari 2022
Categorie: afscheid

Echte uitvaartbegeleiders huilen niet

Onlangs zag ik de film 'Achtste groepers huilen niet'. Het gaat over kinderen uit groep acht. Als er een klasgenoot overlijdt, moet de hele klas huilen. Ze vinden dat dat eigenlijk niet kan, want daar zijn ze toch te stoer voor? Zo gaat het ook in uitvaartland: echte uitvaartleiders huilen niet. Ons vak is intensief, we zijn 24 uur per dag zeven dagen per week beschikbaar, maar wij praten niet over onze eigen emoties.

Lees verder
Wat betekent weefseldonatie voor je nabestaanden?

"Ik ben al jaren bloeddonor. Maar nu vraag ik me af: wat betekent het voor mijn kinderen en mijn vrouw als ik na mijn dood ook weefsels wil doneren?''

Lees verder

Afscheid nemen na een vechtscheiding

Hoe doe je dat?

Datum: 17 december 2019
Categorie: afscheid

Afscheid nemen na een vechtscheiding

'"'Belachelijk! Waar ben jij mee bezig! Donder op!" Woedend kijkt ze me aan. Haar ex-man is overleden. Het afgelopen uur heeft ze non-stop lopen tieren, tegen mij en haar dochters. Over niets kunnen ze het eens worden: de tekst op de rouwkaart, de kist, de gastenlijst. Haar huwelijk is zes jaar geleden geëindigd in een vechtscheiding, maar haar woede is springlevend. Of is het verdriet?

Lees verder
Hoe neem je afscheid van je moeder als je schizofreen bent en je angstig voelt?

Herfst 2016. Een mevrouw van begin zeventig met dementie is overleden in het verzorgingshuis. Haar echtgenoot heeft van zijn buurvrouw mijn telefoonnummer gekregen. Zij heeft zelf een kind met een beperking, en heeft hem verteld dat ik hem vast goed kan helpen. Maar wat er precies speelt in het gezin, weet ik nog niet als ik bij ze aanbel.

Lees verder
Afscheid nemen, waar ligt de grens?

“Ik wil in mijn roze auto begraven worden.”
“Lady Gaga in de kerk, kan dat?”
“Ik wil een gaatje in mijn kist, dan kan ik zien wie er komen.”
Het zijn zomaar een paar wensen die ik het afgelopen jaar heb uitgevoerd. Lady Gaga was de favoriete artiest van een negenjarig meisje, dat omkwam door een verkeersongeval. Het gezin was streng gelovig. Haar moeder vroeg: ‘kan dat wel, zo’n nummer keihard draaien in de kerk? Wat zullen de mensen zeggen?’ Ik zei: ‘natuurlijk kan dat! Die mensen denken stiekem: ik wou dat ik dit had gedurfd.’

Lees verder
Afscheid nemen als je kring heel klein is geworden

Ben je klaar voor de dood?
Ik vind het heftig om dit aan Joost te vragen, maar ik ben nieuwsgierig. Hij ligt in bed, in een hospice. Een maand of vijf geleden heeft hij me gebeld: ik heb een hersentumor, en ga dood. Wil jij mijn uitvaart verzorgen?

Lees verder
Afscheid nemen als je kring heel klein is geworden

De buurvrouw gaat me voor. Ik stap de woning binnen. De geur van duizenden sigaretten beneemt me de adem. Hier woonde Jan, 74 jaar oud. Nadat hij thuis niet lekker is geworden, is hij naar het ziekenhuis gebracht. De buren zijn met hun sleutel naar binnen gegaan, en hebben het hele appartement gepoetst, in afwachting van zijn thuiskomst. Maar hij is in het ziekenhuis overleden.

Lees verder
Afscheid nemen van een dierbare als je een dubbele diagnose hebt

Knal! Vanuit het niets raakt zijn vuist vol de kaak van de begeleider. Hij wankelt. Van schrik schiet ik in de lach. Erik heeft een dubbele diagnose - een licht verstandelijke beperking en een vorm van autisme. Hij kan moeilijk tegen vreemde mensen. Dus zodra zijn begeleider mij introduceert, haalt hij in een reflex vol uit. Ik zie direct dat hij mij ook een klap wil geven. Maar ik pak gauw zijn arm, en zeg: ‘dit ga je niet bij mij doen.’ Hij lacht verlegen: ‘nee, want jou vind ik lief.’

Lees verder
afscheid nemen met een visuele beperking

Tien jaar geleden, toen ik begon met Melange, werd ik door een instelling voor visueel beperkten gevraagd voor de uitvaart van een dame, die daar had meegedaan aan de dagbesteding. De vraag was of ik de groep kon begeleiden bij het afscheid. Zo ontstond het idee om creatieve therapie in te zetten bij de rouwverwerking.

Lees verder
omgaan met rouw thuis en op school

‘Na een jaar moet het rouwen over zijn. Dan heb je alle fases al een keer doorgemaakt.’
Die uitspraak hoor ik vaak, maar dat is niet de werkelijkheid. Als ik rouwende mensen spreek, hoor ik dat het eerste jaar natuurlijk heel moeilijk is. Maar het tweede jaar is nog veel moeilijker, want dan neemt de aandacht van de omgeving af. Alle fases van rouw die ze vooraf zijn voorgespiegeld hebben ze al eens doorlopen. En dan mag er bij wijze van spreken niet meer gehuild worden. Dat soort denkbeelden wordt in families doorgegeven van generatie op generatie, als zijnde de waarheid. In mijn praktijk zie ik hoe dat nabestaanden beschadigt.

Lees verder
uitvaart laatste verzorging

“Ik wil graag dat mama er mooi uit ziet. Ze had altijd gelakte nagels.”
“Zal ik mama’s hand vasthouden? Dan kun jij lakken.”
Het was een uur of vijf toen ik werd gebeld door Jeugdbescherming. Een meisje van veertien was uit school gekomen en had haar moeder levenloos naast de keukentafel gevonden. Ze had 112 gebeld, en de arts had een hartstilstand vastgesteld.

Lees verder
uitvaart crematie ovenruimte

“Jullie gebruiken die kisten toch vaker?”
“Halen jullie iemand uit de kist voor de crematie?”
“Gaan ze met kist en al?”
Dit soort vragen krijg je als uitvaartondernemer. Nabestaanden zijn soms bang dat we nog wat met het lichaam doen. Maar de kist wordt precies zo gecremeerd als hij is gesloten.

Lees verder
uitvaart tipi

Een uitvaart in een autoshowroom, in de kantine van een tuincomplex of de school, of op het boerenerf, kan dat? Ja, dat kan absoluut. Voor de eigenaar van de autoshowroom waren auto’s zijn leven. Dus stond zijn kist tussen de glanzende auto’s en proostten zijn dierbaren op hem midden in de zaak waar hij zo trots op was. Mensen kiezen steeds vaker voor een heel persoonlijke uitvaart, waar ze zonder tijdsdruk afscheid kunnen nemen.

Lees verder
liever geen stille tocht

‘Een stille tocht? Dat wil ik niet! Wie zijn al die mensen? Wat willen ze van ons?’ Deze noodkreten hoor ik vaak als ik nabestaanden van slachtoffers begeleid. Na een niet-natuurlijke dood kampen families met intense gevoelens van afschuw, hulpeloosheid, wanhoop en verdriet. Ze hebben totaal onverwacht een dierbare verloren, en hun gevoel van veiligheid is weg. De families die ik begeleid lopen nooit mee in een stille tocht. Dat is voor hen een te grote belasting. Zij hebben daar de energie niet voor.

Lees verder
afscheid nemen met kerst

Het was de middag voor kerst, 2013, toen ik een melding binnen kreeg van het overlijden van Kaspar, een jonge knul, die op de havo zat. Hij was heel onverwacht overleden. Vlak voor de kerstvakantie was hij ziek geworden. Ze dachten dat hij een griepje had, maar bij de dokter bleek het acute leukemie te zijn. Drie dagen later was hij overleden.

Lees verder
afscheid met een verstandelijke beperking tekening

Het was zomer, 2016. De deur ging open en daar stond Jeroen, een stoere blonde jongen van begin twintig. Ik gaf hem een hand en stelde me voor. ‘O Antoinette! Antoinette!’ riep hij. ‘Wat kom je doen?’ ‘Ik kom jou helpen,’ zei ik. ‘Want jouw papa is dood.'

Lees verder
afscheid met Alzheimer

'Iedereen gaat dood, maar ik ga nu dood,' zei ze. Het was zomer, ik zat in de tuin van een hospice, naast het bed van een dame van begin zeventig. Ze was gediagnosticeerd met de ziekte van Alzheimer. Toen ze ook nog kanker kreeg was thuis verzorgen geen optie meer, en was ze naar het hospice verhuisd. Haar dochter had me gevraagd of ik wilde komen om de uitvaart te bespreken, want haar moeder zou niet lang meer leven. De situatie maakte indruk op mij. Hoe tref ik haar aan? Wat kan ik zeggen? Hoe zal ze reageren?

Lees verder

De schoonheid van natuurbegraven

Met je hakken in het mos

Datum: 23 oktober 2018
Categorie: uitvaart

natuurbegraven mos eekhoorn

Een paar jaar geleden begeleidde ik de uitvaart van René, een goede familievriend van in de zestig. Hij was ongeneeslijk ziek en wilde niet wachten tot de ziekte doorzette, dus hij koos voor actieve euthanasie. Samen met zijn vrouw, Riekje, kwam hij langs om alles door te spreken. Hij was heel bewust met zijn dood bezig en zag zijn uitvaart al helemaal voor zich. Eén ding wist hij zeker: het moest geen traditionele uitvaart worden. Ik vond dat interessant. Het klassieke beeld bij een uitvaart is een samenkomst in een crematorium of in de kerk. Er is muziek, er wordt gesproken, en soms worden foto’s vertoond. We vergeten soms dat er veel meer mag en kan.

Lees verder
Surinaamse afscheidsrituelen

‘Wilt u de overledene zelf wassen en verzorgen?’ Deze vraag werp ik bij elke uitvaart voorzichtig op. Sommige mensen vinden het fijner als ik de laatste verzorging doe, maar het kan heel mooi zijn als de familie meehelpt. Uiteindelijk kennen zij hun dierbare het beste. Ze weten hoe moeder haar haar kamde, welke sieraden ze droeg en hoe ze haar sjaaltje knoopte. Het heeft ook een ander doel: het doorleven van het besef dat iemand dood is. Als iemand mantelzorg heeft verleend zet zo'n laatste verzorging een symbolisch punt achter het zorgen.

Lees verder
Hoogzwanger tijdens de uitvaart van je vader

Als je vertelt dat je uitvaartbegeleider bent, zeggen mensen vaak: dat lijkt me een somber beroep! Ik vind mijn werk vooral heel inspirerend. Een afscheid kan ook een viering zijn, van het leven en de liefde die mensen hebben gedeeld. Sommige families begeleid ik al tien jaar, en zij delen hun wel en wee met mij. En wat het vak ook mooi maakt, is dat je altijd op alles voorbereid moet zijn.
Deze zomer begeleidde ik de uitvaart van een man van in de tachtig, die na een lang ziekbed thuis was overleden. Hij liet een echtgenote achter. Zijn dochter was hoogzwanger en had al een zoontje van twee. Precies op de dag dat haar vader overleed was zij uitgerekend.

Lees verder

Als nabestaanden twisten over de uitvaart

Hoe los je dat op?

Datum: 21 augustus 2018
Categorie: uitvaart

Als nabestaanden twisten over de uitvaart

‘Een op de drie gescheiden ouders met minderjarige kinderen wil niet dat de ex-partner aanwezig is bij zijn of haar uitvaart,’ meldde de Volkskrant dit voorjaar, naar aanleiding van een onderzoek. Het bericht verbaasde mij niet. Bij elke 10 uitvaarten die ik begeleid, speelt zo’n zeven keer een meningsverschil in de familie. Als er bijvoorbeeld een vader of moeder komt te overlijden, zijn kinderen het vaak niet eens over de invulling van de uitvaart.

Lees verder
Afscheid nemen met een verstandelijke beperking bij een uitvaart

Dit voorjaar mocht ik een uitvaart leiden met een grote groep mensen met een verstandelijke beperking. De melding kwam binnen via een collega, die mij altijd belt bij complexe zaken. Angelique was een vrouw van eind veertig. Ze had een verstandelijke beperking en woonde in een eigen flat met begeleiding. Elke dag ging ze met plezier naar haar werk. Ze was gek op paarden. In de vakantie hielp ze bij de manege. Ze had weinig vrienden, omdat ze het niet fijn vond dat mensen haar vaak meteen beoordeelden op haar beperking. Maar de vrienden die ze wel had, waren voor het leven.

Lees verder
kindercondoleance bij een uitvaart

Hoe leg ik uit dat oma dood is? Kan mijn kind wel mee naar de uitvaart? In de kist kijken, is dat niet veel te eng? Dit soort vragen krijg ik regelmatig van ouders voor een uitvaart. Het valt me regelmatig op dat ouders hun eigen emoties rond een overlijden projecteren op kinderen. Omdat kinderen loyaal zijn aan hun ouders, nemen ze hun angsten soms over. Mensen vinden het woord ‘dood’ vaak al choquerend. Terwijl de dood zo bij het leven hoort. Ieder kind krijgt ermee te maken, als opa of oma overlijdt.

Lees verder
ritueelbegeleiding bij een uitvaart

Een poos geleden had ik een hele mooie uitvaart van een binnenvaartschipper, Johan, een prototype zeeman met rode wangen en een volle baard. Hij had zijn hele leven gevaren. Zijn dochter was gek op haar vader, en wilde echt dat hij een mooie uitvaart zou hebben. Hoe dat eruit moest zien, wist ze niet precies, maar ze wilde graag dat zijn levensverhaal goed zou worden verteld. Ze vroeg: mijn zussen en ik kunnen niet schrijven, zou jij dat misschien willen doen? Natuurlijk, zei ik, ik ben ritueelbegeleider!

Lees verder

Een doodgeboren kindje...

Hoe neem je afscheid?

Datum: 29 mei 2018
Categorie: uitvaart

afscheid van een doodgeboren kindje

Vorig jaar werd ik gebeld door Vincent, een man van eind dertig. Hij zei: ‘ik sta in de hal van het ziekenhuis. Mijn vrouw en ik hebben net op de echo gezien dat ons zoontje is overleden.’ Het was spontaan gebeurd, na zestien weken. Ze waren er kapot van. Hij zei: ik heb gezien dat jullie zijn gespecialiseerd in de uitvaart van vroeggeboorten. Hoe werkt dat eigenlijk?’

Lees verder

Melange presenteert:
Café Noir

Samen het leven vieren

Datum: 15 mei 2018
Categorie: café noir

cafe noir over reizen als thema

Als uitvaartbegeleider ontmoet ik mensen op een heel intiem moment in hun leven. Ik zie nabestaanden huilen, en vaak heb ik de overledene gewassen en aangekleed. Er is intens contact, bijna als een verloskundige. Tijdens het hele proces voor en tijdens de uitvaart, komen er allerlei herinneringen los bij mensen. Die gevoelens en verhalen geef ik vorm binnen een persoonlijk afscheid.

Lees verder
dementie uitvaart

In juli 2017 werd ik gebeld door Eveline: ‘ik heb je nodig, mijn moeder is overleden.’ Haar moeder was van 1934 en leefde al jaren in een woonzorgcentrum. In haar laatste dagen had ze zelf gezegd: ‘het hoeft niet meer. Ik wil jullie niet missen, maar ik ben zo moe.’

Lees verder
autisme uitvaart

Vorig jaar zomer kreeg ik een melding over een zelfdoding. Mark, een jonge knul, was voor de trein gesprongen. Hij had net zijn twintigste verjaardag gevierd. Deze familie kende ik al, want ik had de uitvaart van oma begeleid. Bij die dienst had ik Mark voor het eerst ontmoet. Ik had direct een klik met hem. Een mooie man, op en top autist. Hij was heel erg op zichzelf gericht, en kon weinig impulsen van buitenaf verdragen.

Lees verder

Begraven of cremeren?

Als de familie het niet eens wordt

Datum: 26 maart 2018
Categorie: uitvaart

news_img_1

Een paar jaar geleden werd ik gebeld door Tom, een collega die net voor zichzelf was begonnen. Hij kreeg zijn eerste melding, dat er een kind was overleden. Erik, een jongen van elf. Tom reed naar de familie, en na afloop belde hij in paniek: kun je met spoed naar me toe komen? Voor het huis zag ik hem ijsberen. Hij dacht een ‘gewone’ uitvaart op te nemen. Maar de ouders bleken het niet eens te zijn over de vraag of ze hun kind moesten begraven of cremeren. Het was uitgelopen op ruzie. Hij riep: ik kan dit niet! Je moet het overnemen!

Lees verder